Moment zawierania związku małżeńskiego to niezwykle ważny etap w życiu każdej pary. Wraz z zawarciem małżeństwa, z mocy prawa powstaje między małżonkami tzw. majątkowa wspólność ustawowa. Oznacza to, że wszystko, co od tej pory zostanie przez nich nabyte, staje się częścią wspólnego majątku. Jednak istnieje sposób, aby zmienić ten stan rzeczy – intercyza małżeńska.
Intercyza to umowa notarialna, która reguluje relacje majątkowe między małżonkami. Wbrew powszechnemu przekonaniu, intercyza nie zawsze wiąże się z ustanowieniem rozdzielności majątkowej. Może ona również służyć do rozszerzenia lub ograniczenia wspólności ustawowej. W niniejszym artykule skupimy się na kompleksowym omówieniu różnych rodzajów intercyz, ich skutków prawnych, a także kosztów i potencjalnych korzyści płynących z ich zawarcia.
Czym jest Intercyza Małżeńska?
Intercyza, określana również jako umowa majątkowa małżeńska, to prawna forma regulacji stosunków majątkowych między małżonkami. W momencie zawarcia małżeństwa, z mocy prawa powstaje między nimi wspólność majątkowa, obejmująca m.in. wynagrodzenie za pracę, dochody z innych źródeł czy środki zgromadzone na rachunkach emerytalnych. Intercyza daje małżonkom możliwość zmiany tego ustawowego ustroju majątkowego.
Zawierając intercyzę, małżonkowie mogą:
- Rozszerzyć wspólność ustawową – włączyć do majątku wspólnego niektóre składniki majątków osobistych, z pewnymi wyjątkami.
- Ograniczyć wspólność ustawową – wyłączyć z majątku wspólnego określone składniki majątkowe.
- Ustanowić pełną rozdzielność majątkową – każdy z małżonków zachowuje odrębny majątek.
- Ustanowić rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków – małżonek, którego majątek jest mniejszy, może żądać wyrównania różnicy.
Wybór konkretnego modelu intercyzy zależy od indywidualnej sytuacji i potrzeb małżonków.
Kiedy można zawrzeć Intercyzę?
Umowę majątkową małżeńską można zawrzeć w dwóch momentach:
- Przed zawarciem małżeństwa – intercyza wchodzi w życie z chwilą zawarcia związku.
- W trakcie trwania małżeństwa – intercyza obowiązuje od momentu jej podpisania przez małżonków.
Niezależnie od tego, kiedy zostanie zawarta, intercyza musi mieć formę aktu notarialnego, aby wywoływać skutki prawne. Sama umowa zmieniająca lub rozwiązująca intercyzę również musi być sporządzona w tej formie.
Intercyza rozszerzająca wspólność ustawową
Umowa majątkowa małżeńska może rozszerzyć wspólność ustawową, włączając do majątku wspólnego niektóre składniki majątków osobistych małżonków. Wyjątkami, których nie można w ten sposób objąć, są m.in.:
- Przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę.
- Prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom.
- Prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie.
- Wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia.
W razie wątpliwości, przedmioty służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków nie zostają włączone do majątku wspólnego.
Intercyza ograniczająca wspólność ustawową
Intercyza może również wyłączyć z majątku wspólnego niektóre składniki, które w przeciwnym razie weszłyby lub wchodzą w jego skład. Przykładowo, małżonkowie mogą postanowić, że wynagrodzenie za pracę jednego z nich będzie należało do jego majątku osobistego.
Ograniczenie wspólności oznacza, że w składzie majątku wspólnego pozostają niektóre elementy. Natomiast pełne wyłączenie wszystkich składników prowadziłoby do ustanowienia rozdzielności majątkowej.
Intercyza wprowadzająca pełną rozdzielność majątkową
W przypadku umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej, każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem intercyzy, jak i ten nabyty później. Jeśli intercyza jest zawierana w trakcie małżeństwa, zgromadzony do tej pory majątek wspólny ulega podziałowi.
Konsekwencją rozdzielności majątkowej jest to, że małżonkowie nie mogą korzystać ze wspólnego rozliczania podatku dochodowego. Każdy z nich zarządza samodzielnie swoim majątkiem.
Intercyza z wyrównaniem dorobków
Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków jest zbliżona do pełnej rozdzielności, lecz służy ochronie interesów majątkowych małżonka, który z powodu obowiązków rodzinnych lub stanu zdrowia nie mógł powiększać swojego majątku osobistego w równym stopniu.
Po ustaniu rozdzielności, ten małżonek, którego dorobek jest mniejszy, może żądać wyrównania różnicy przez zapłatę lub przeniesienie praw. Dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej.
Rozwiązanie Intercyzy
Małżonkowie mogą w dowolnym momencie rozwiązać umowę majątkową. W takim przypadku, o ile strony nie postanowią inaczej, między małżonkami powstaje ponownie wspólność ustawowa.
Rozwiązanie intercyzy, podobnie jak jej zawarcie, wymaga formy aktu notarialnego. W ten sam sposób można również dokonać zmiany jej treści.
Moc Wsteczna Intercyzy
Umowa majątkowa zawarta w trakcie małżeństwa wchodzi w życie z chwilą jej podpisania. Jeśli przewiduje ona ustanowienie rozdzielności, powstaje ona z momentem wejścia intercyzy w życie.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej z mocą wsteczną możliwe jest wyłącznie na drodze sądowej. Każdy z małżonków lub wierzyciel jednego z nich może żądać takiego rozstrzygnięcia, jeśli zachodzą ważne powody.
Intercyza a Dziedziczenie
Zawarcie intercyzy, w tym ustanowienie rozdzielności majątkowej, nie wpływa na dziedziczenie ustawowe między małżonkami. Małżonkowie nadal dziedziczą po sobie na tych samych zasadach, jak w przypadku braku intercyzy.
Jeśli małżonek sporządzi testament i nie powoła do spadku drugiego małżonka, temu ostatniemu będzie przysługiwało prawo do zachowku. Może on być z niego wyłączony jedynie w wyniku wydziedziczenia.
Intercyza a długi
W razie ustanowienia rozdzielności majątkowej, każdy z małżonków odpowiada za swoje zobowiązania własnym majątkiem osobistym. Dotyczy to długów zaciągniętych po zawarciu intercyzy.
Jednak małżonek może powoływać się na intercyzę wobec wierzycieli tylko wtedy, gdy ci mieli wiedzę o jej zawarciu oraz rodzaju. Jeśli dłużnik nie poinformował wierzyciela, ten będzie mógł zaspokoić się także z majątku drugiego małżonka.
Wierzytelności powstałe przed rozszerzeniem wspólności mogą być egzekwowane także z przedmiotów majątkowych należących do majątku osobistego dłużnika.
Koszty Intercyzy
Jak czytamy na stronie „Notariusz Wrocław„, głównym kosztem zawarcia intercyzy są opłaty, które zawierają:
- Taksę notarialną
- Podatek VAT od taksy
- Koszty wypisów
Całkowity wydatek na intercyzę wynosi zazwyczaj około 600 zł brutto. W przypadku intercyzy zawieranej w trakcie małżeństwa, wysokość taksy notarialnej jest uzależniona od wartości majątku wspólnego będącego przedmiotem umowy. Może to być od 100 do 10 000 zł. Warto jednak wcześniej sprawdzić koszt bezpośrednio kontaktując się z Notariuszem.
Jakie dokumenty są niezbędne?
Kancelaria Notarialna Wrocław – jak możemy przeczytać na stronie. Niezbędne dokumenty w celu podpisania Intercyzy to:
Dla umowy rozdzielności majątkowej/intercyzy:
- odpis skrócony aktu małżeństwa,
- dowody osobiste albo paszporty Stron umowy, a do przygotowania przesłanie danych: imiona, nazwisko, imiona rodziców, PESEL, miejsce zamieszkania, nr i seria dowodu lub paszportu),
- w przypadku zawierania umowy przedmałżeńskiej – dowody osobiste albo paszporty Stron umowy, a do przygotowania przesłanie danych: imiona, nazwisko, imiona rodziców, PESEL, miejsce zamieszkania, nr i seria dowodu lub paszportu, planowany termin zawarcia małżeństwa.
Dla umowy rozszerzającej wspólność ustawową:
- odpis skrócony aktu małżeństwa,
- dowody osobiste albo paszporty Stron umowy, a do przygotowania przesłanie danych: imiona, nazwisko, imiona rodziców, PESEL, miejsce zamieszkania, nr i seria dowodu lub paszportu),
- numer księgi wieczystej dla danej nieruchomości,
- określenie wartości rynkowej nieruchomości,
- podstawa nabycia nieruchomości, np. wypis aktu notarialnego – umowy sprzedaży, darowizny, działu spadku, zniesienia współwłasności,
- jeżeli nabycie nieruchomości nastąpiło w drodze umowy darowizny lub nieodpłatnego zniesienia współwłasności, dokonanych po 2006 roku lub w drodze dziedziczenia bez względu na datę, należy także przedłożyć zaświadczenie wydane przez naczelnika urzędu skarbowego, w trybie art. 19 ust. 6 ustawy o podatku od spadków i darowizn, stwierdzające, że podatek od darowizny lub spadku został zapłacony, nie należał się albo że wystąpiło zwolnienie z podatku.
Podsumowanie: Czy warto zawierać Intercyzę?
Decyzja o zawarciu intercyzy powinna być starannie przemyślana przez małżonków. Z jednej strony, intercyza może skutecznie zabezpieczyć majątek i interesy rodziny, zwłaszcza gdy jeden z małżonków prowadzi działalność obarczoną ryzykiem gospodarczym. Daje ona również niezależność w dysponowaniu majątkiem.
Z drugiej strony, intercyza pozbawia małżonków możliwości wspólnego rozliczania podatku dochodowego, co może mieć znaczenie, gdy występują znaczne różnice w dochodach.
Podsumowując, intercyza to narzędzie, które warto rozważyć, biorąc pod uwagę indywidualną sytuację i potrzeby danej pary małżeńskiej. Jej zawarcie wymaga starannej analizy potencjalnych korzyści i ograniczeń.
